O dystansach klasowych i stratyfikacji kultury podczas XVIII Zjazdu Socjologicznego

W dniach 14-17 września w Warszawie odbył się XVIII Zjazd Socjologiczny. Nasz Zespół zaprezentował dwa wystąpienia bazujące na wnioskach płynących z projektu badawczego „Dystynkcje muzyczne”.

Dariusz Przybysz i Kinga Zawadzka mówili o codziennych wyborach kulturowych Polaków (skupili się na oglądaniu seriali i czytaniu prasy) i ich związku z pozycją w strukturze społecznej. Podczas swojego wystąpienia próbowali pokazać czy istnieje zależność między wyborem konkretnych typów seriali (lub intensywnością korzystania z tej formy spędzania czasu wolnego) a kategorią społeczno-zawodową czy wykształceniem. Okazuje się, że płeć różnicuje oglądanie seriali – kobiety częściej oglądają telenowele i seriale o prostszej złożoności. Różnicuje także wiek i dochód – nierówność w dostępie może wynikać z czynników finansowych i poziomu sprawności korzystania z Internetu. Omniworyzm polegający na łączeniu oglądania seriali o wysokiej i niskiej złożoności występuje rzadko, najliczniejszą kategorią są odbiorcy wyłącznie seriali o średniej złożoności 36,3%, zaraz po nich ci, którzy nie oglądają seriali w ogóle (34,6%), W przypadku grupy odbiorców seriali o średniej złożoności, różnice pomiędzy kategoriami społeczno-zawodowymi nie są bardzo silne, co jest argumentem za osłabieniem podziałów klasowych w tym segmencie kultury. Pełna prezentacja dostępna jest TUTAJ.

Wystąpienie Henryka Domańskiego i Katarzyny Wyrzykowskiej, zatytułowane Symboliczne i „obiektywne” dystanse klasowe w Polsce, odwoływało się do wyników badania jakościowego. Przedmiotem wystąpienia był kulturowy wymiar dystansów klasowych. Chodzi o bariery związane z dostępem do kultury identyfikowanej przez styl życia – zjawisko omówione i badane, o którym wiadomo, że jest wymiarem w miarę niezależnym od nierówności związanych ze stosunkiem do własności i pozycją rynkową. Analizy dotyczące symbolicznych dystansów klasowych nawiązują do ogólniejszego problemu, na ile oprócz „obiektywnych” dystansów społecznych w świadomości społecznej funkcjonują oznaki wyższości i niższości, są one praktykowane przez ludzi i mogą w ten sposób wzmacniać podziały klasowe. Z naszych badań wynika, że w społeczeństwie Polskim zjawisko to występuje – ludzie są oceniani pod kątem posiadania różnych aspektów stylu życia i spędzania czasu wolnego w postaci hierarchii o konotacjach moralnych, np. w podziale na „lepszych” i „gorszych”. Nie występuje to jednak w życiu codziennym. Ludzie je widzą i oceniają, ale rzadko się nimi posługują, a więc nie prowadzi to do napięć społecznych i nie kreuje konfliktów. Można by sformułować wstępną hipotezę, że symboliczne dystanse klasowe rysują się w Polsce słabiej niż w społeczeństwie brytyjskim, we Francji, a także Danii czy Norwegii, gdzie takie badania robiono. Niemniej w naszym badaniu skupiliśmy się przede wszystkim na muzyce, a więc weryfikacja tej hipotezy wymaga dalszych, bardziej wieloaspektowych badań. Pełna prezentacja dostępna jest TUTAJ.