„Stratyfikacja gustów muzycznych w Polsce” (relacja z konferencji)

10 listopada 2021 r. w Warszawie, w Pałacu Staszica odbyła się konferencja „Stratyfikacja gustów muzycznych w Polsce”, która stanowiła podsumowanie projektu badawczego „Dystynkcje muzyczne. Gust muzyczny i stratyfikacja społeczna a procesy kształtowania się stylów życia Polaków” realizowanego w IFiS PAN ze środków Narodowego Centrum Nauk.

W pierwszym panelu konferencji, moderowanym przez prof. Pawła Sztabińskiego, zaprezentowane zostały wyniki badania „Dystynkcje muzyczne”. Prof. Henryk Domański i dr Dariusz Przybysz omówili najważniejsze ustalenia płynące z badania ilościowego. Atomizacja, indywidualizacja i rozwój kultury popularnej nie neutralizują barier społecznych. Z przedstawionych analiz wynika, że pozycja klasowa w dalszym ciągu różnicuje gusty muzyczne. Siła zależności między pozycją klasową a praktykowaniem kultury muzycznej jest wprawdzie umiarkowana, ale znacząca. Prawidłowością jest, że hierarchia klasowa najsilniej rysuje się w dziedzinie preferencji dla muzyki poważnej, przy czym niewiele ustępuje im upodobanie do jazzu i rocka. Również i w tym przypadku największymi zwolennikami tych gatunków muzyki są osoby o wyższym statusie społecznym, a najmniejszymi robotnicy i chłopi. Odwrotnie kształtują się preferencje dla disco polo, gatunku cieszącego się największym uznaniem osób zajmujących niższe pozycje społeczne. Poza stratyfikacją klasową lokują się preferencje dla muzyki popularnej i rapu. Prezentacja z wystąpienia dostępna jest TUTAJ.

W drugiej części pierwszego panelu dr Katarzyna M. Wyrzykowska i dr Kinga Zawadzka przedstawiły wstępne wyniki badania jakościowego. Badanie zostało zrealizowane w formie studium rodzin (w wywiadach uczestniczyli zarówno dorośli, jak i dzieci). Do udziału w nim zaproszono 40 rodzin z całej Polski reprezentujące różne kategorie społeczno-zawodowe: elity kulturalne, właścicieli poza rolnictwem, pracowników umysłowych średniego i niższego szczebla, robotników oraz rolników. Analiza materiału zebranego na drodze wywiadów grupowych (FGI) pokazała, że jeśli wziąć pod uwagę sposoby budowania hierarchii muzycznych przez respondentów, to różnice między poszczególnymi typami rodzin nie są ostre – najwyraźniej zarysowują się różnice międzypłciowe i międzypokoleniowe. Respondenci przy formowaniu konkretnych ocen kierują się przede wszystkim kryteriami artystycznymi (znaczenie w historii muzyki, klasyka gatunku, inspiracja dla innych) oraz odwołują do własnych sentymentów i upodobań, a niekiedy odnoszą się też do życia prywatnego artystów. Prezentacja z wystąpienia dostępna jest TUTAJ.

W drugim panelu konferencji, moderowanym przez prof. Urszulę Jarecką, wystąpili prof. Tomasz Szlendak (UMK), prof. Marek Krajewski (UAM) i dr Michał Cebula (UWr). Prof. Tomasz Szlendak podczas swojego wystąpienia mówił o praktykach i nie-praktykach kulturowych w małych i dużych miastach. Natomiast prof. Marek Krajewski zaproponował spojrzenie na praktyki audialne Polaków, których różnicujący potencjał analizowany jest przez pryzmat badania technologii służących realizacji tego typu praktyk. Ostatni z panelistów – dr Michał Cebula, mówił o wzorach konsumpcji muzycznej w Polsce, odnosząc się do pytania, na ile wszystkożerność muzyczna opisuje zróżnicowanie klasowe.

Nagranie audio-video całej konferencji dostępne jest TUTAJ